شبی که تئاتری ها علی رفیعی را روی سرشان گذاشتند
بزرگداشت علی رفیعی با نقش آفرینی جالب توجه محمود کلاری، رضا کیانیان، حسین پاکدل، رویا تیموریان، ستاره اسکندری، مهرداد ضیائی، محمد چرمشیر، افشین هاشمی شبی متفاوت آفرید.
ایران آرت : یکی از بخش‌های اصلی آیین اختتامیه سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر، تقدیر از دکتر علی رفیعی بود که در این بخش محمود کلاری، رضا کیانیان و حسین پاکدل در ستایش این استاد موسپید شده نمایش و البته سینما سخنانی جالب توجه گفتند:
رفیعی هنرمندترین فردی است که می‌شناسم
محمود کلاری در این مراسم درباره دکتر علی رفیعی گفت: در مورد علی رفیعی سخن گفتن بسیار سخت است زیرا او هنرمندترین فردی است که در همه زندگی‌ام می‌شناسم.
او با اشاره به اینکه دلیل حضورش در این بزرگداشت به دلیل رفاقت‌اش با رفیعی است بیان کرد: چه خوشبختم که می‌توانم در جشنواره سی و پنجم از این هنرمند تقدیر کنم؛ هر چند چنین تقدیری باید بسیار زودتر اتفاق می‌افتاد. نزدیک به بیست و چند سال قبل به بهانه فیلمی که رفیعی قصد ساختن آن را داشت با او آشنا شدم. فیلمی که مسائل عجیبی برایش ایجاد شد و هرگز ساخته نشد.
او افزود: 10 سال پیش برای ساخت فیلم "ماهی‌ها عاشق می‌شوند" دوباره کنار هم قرار گرفتیم؛ آن زمان هم مشکلات عجیبی داشتیم که به گرفتن مجوز کارگردانی برای سینما بازمی‌گشت. همیشه فکر می‌کردم باید این اتفاق روندی معکوس داشته باشد و کسی که در تئاتر فعالیت می‌کند مشکلی برای کار کردن در سینما نداشته باشد؛ این در حالی‌ست که سینمایی‌ها بسیار راحت به تئاتر می‌آیند و تئاتری‌ها هم با آغوش باز آنها را می‌پذیرند.
کلاری عنوان کرد: علی رفیعی در ربع قرن فعالیت خود تنها دو فیلم ساخته و این تلخ و دردناک است. آن هم علی رفیعی که نمونه منحصر بفردی است در تمام مواردی که شاید در تئاتر و سینما بشود به آن توجه کرد. تئاترهایش جنبه زیبایی‌شناختی سینمایی دارد و دکوپاژ شده‌اند. نمایشی که علی رفیعی اجرا می‌کند، می‌تواند زمینه آموزشی برای دانشجویان سینما باشد.
این فیلمبردار سینما تاکید کرد: نقش غیرقابل تردید علی رفیعی در جنبه‌های پرداخت زیبایی شناسانه تئاتر همیشه ماندگار خواهد بود.
رفیعی حکیم هنر ایران است
حسین پاکدل کارگردان و بازیگر تئاتر دیگر هنرمند حاضر در این بزرگداشت بود. او گفت: تئاتر ما به راحتی می‌توانست علی رفیعی را نداشته باشد همان طور که ادبیات‌مان می‌توانست حافظ را نداشته باشد، اما آن زمان ادبیات ما چیزی کم داشت.
او خاطرنشان کرد: علی رفیعی تنها کارگردان نیست، بلکه او عصاره تاریخ، ادبیات و زیبایی‌شناسی ماست. در گذشته به فردی که همه چیز را می‌دانست، حکیم می‌گفتند، او حکیم هنر ایران است. او شاعر است و روی صحنه شعر می‌گوید. او را می‌توان به لحاظ تصویرسازی با دهلوی و از شاعران معاصر با حسین منزوی مقایسه کرد.
او ادامه داد: او مجسمه‌ساز و جامعه‌شناس است. عنصر آب را می‌شناسد و قدر آن را می‌داند و در کارهایش از آن استفاده می‌کند. علی رفیعی به شدت ایرانی و هنرمندی کامل است.
زندگی‌ام در تئاتر را به سه معلم مدیونم
همچنین رضا کیانیان نیز در وصف علی رفیعی گفت: زندگی‌ام در تئاتر را به سه معلم مدیونم. اول برادرم که اندیشه و دیدگاهم را از او آموختم، دوم حمید سمندریان که دریچه بازیگری را به من درس داد و مطمئن هستم اکنون در بهشت تئاتر تدریس می‌کند و سوم علی رفیعی که به من وسعت نظر در حرکت، نگاه به تئاتر و زیبایی‌شناسی بازیگری و تفکر را یاد داد.
وقتی شاگردان برای استاد به صحنه می‌آیند
در ادامه قطعه نمایشی با حضور شاگردان و بازیگران دکتر علی رفیعی چون رویا تیموریان، ستاره اسکندری، مهرداد ضیائی، محمد چرمشیر، افشین هاشمی و... به یاد آثار و شخصیت‌هایی که او بر صحنه برده بود اجرا شد و این هنرمند بزرگ توسط سید رضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی مرادخانی معاون هنری و مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی با اهدای لوح تقدیر و تندیس جشنواره تجلیل شد.
کلاس درس علی رفیعی روی صحنه
پس از اجرای این نمایش کوتاه علی رفیعی در حالی که اشک‌های خود را از چشمان‌اش پاک می‌کرد در میان تشویق‌های بسیار حاضران در مراسم به صحنه آمد و گفت: 12 صفحه متن همراه خود آورده بودم و می‌خواستم تمام آن را بخوانم اما از همه آن جز یک پاراگراف صرف‌نظر می‌کنم. مهم‌ترین وظیفه تئاتر و مهم‌ترین رسالت کارگردان منتقل کردن شعف بازیگری به بازیگر و شعف تماشا کردن به تماشاگر است. اگر این اتفاق نیفتد تئاتر کمترین نقشی در زندگانی برای هیچ‌کس ندارد؛ اما جناب وزیر مطمئن باشید که این شعف در زیرزمین‌ها و انباری‌های تئاتر شهر به دست نمی‌آید.
رفیعی ادامه داد: 40 سال گذشته و کمترین قدمی برای تئاتر برداشته نشده است. حتی وقتی جوانان از سر استیصال، نیاز و عشق، خانه‌های کلنگی را اجاره می‌کنند و با خون دل آنها را حفظ و در آن‌جا نمایش اجرا می‌کنند باز هم در نهایت آن شعف حاصل نمی‌شود.
این کارگردان تئاتر با اشاره به خاطره‌ای از زمان دانشجویی خود از "آندره مالرو" در جلسه افتتاح یک نمایش در فرانسه یادآور شد: از خطابه‌ای که در آن افتتاحیه گفته شد تنها یک جمله به یاد دارم و آن هم این است که تئاتر در جوامع امروز همان نقشی را دارد که کلیساهای جامع در گذشته داشتند. هنرمند در ایران از احترامی که شایسته اوست و ثبات حرفه‌ای برخوردار نیست. تماشاگر سردرگم است که بازیگر را باید در یک سوراخ ببیند یا روی سن تالار وحدت که باید برای اجرا در آن پول پرداخت شود.
کارگردان نمایش‌های "شکار روباه" تاکید کرد: بنابراین تئاتر بسازید، تئاتر در تمامی جوامع امروز از جمله آن جوامعی که ما از آنها تأسی می‌کنیم حکم درجه اندیشه‌های جاری جامعه است. تئاتر انعکاس دهنده آرزوها، آرمان‌ها، ایده‌آل‌ها و رویاهای مردم یک جامعه است. تئاتر مرکز ثقل انتقادها و تمام گفتنی‌های خود به دولت‌مردان است.
او تصریح کرد: 6 هزار سال پیش از میلاد مسیح، این نقش را تئاتر در یونان باستان ایفا می‌کرد و ما امروز در قرن 21 چنین نقشی را نمی‌توانیم برای آن متصور باشیم. پس نخست تئاتر بیاموزید و بعد به فکر آموزش تئاتر باشید. سپس به هنرمندان تئاتر در تمامی زمینه‌ها و به خصوص به تماشاگرش احترام بگذارید.
علی رفیعی همچنین با اشاره به جمعی از همکاران و شاگردانش مانند محمد چرمشیر، ستاره اسکندری و حمید پورآذری که روی صحنه بودند گفت: حامیان من، همین‌هایی هستند که امشب روی صحنه می‌بینید. محمد چرمشیر همان شعری است که از او یاد شد. من تمام شاعریت زندگی‌ام را از محمد چرمشیر دریافت می‌کنم.
او به محمود کلاری هم اشاره کرد و گفت: مدت‌ها بود او را ندیده بودم و فکر می‌کردم چطور می‌توانم او را ببینم چرا که خودش نمی‌داند مدت‌ها بود برایش خوابی دیده‌ام.
رفیعی در پایان خاطرنشان کرد که تا جایی که جان دارد و می‌تواند کار خواهد کرد.
در ادامه رضا کیانیان هم طی سخنانی اظهار کرد: همیشه آرزو داشته‌ام مانند دیگر کشورهای جهان که مفاخر را روی سرشان می‌گذارند کسانی مثل علی رفیعی و مرحوم سمندریان با افتخار تمام برای‌شان کاری صورت می‌گرفت مثل دولت‌هایی که تئاتر خصوصی برای هنرمندان‌شان ایجاد می‌کنند و در اختیارشان می‌گذارند تا آنها شاگردان‌شان را پرورش دهند اما الان مدرسه آقای سمندریان چه حالی دارد؟ تئاتر خصوصی علی رفیعی کجاست؟
