خاطره حاتمی: رئالیسم اجتماعی را در تئاتر دوست دارم

خاطره حاتمی با دو نمایش در سی‏ وپنجمین جشنواره بین ‏المللی تئاتر فجر حاضر است؛ اسکورسیزی به کارگردانی رسول کاهانی که سه‏ شنبه ‏شب اجرا شد و رویای یک نیمه ‏شب تابستان که دیروز جمعه در قالب جشنواره اجرا شد. البته هر دو نمایش، پیش از شرکت در این دوره از جشنواره، برای عموم به نمایش درآمده‏ است.

امسال برای خاطره حاتمی، سال پرکاری روی صحنه بوده است. رویای یک نیمه ‏شب تابستان، دکلره، پوست‏انداختن و سپس اسکورسیزی، چهار نمایش متفاوت هستند که او امسال در آنها ایفای نقش کرده؛ بازیگری که سال‏ها پیش، قبل از آن‏که با مجموعه ‏هایی تلویزیونی چون فقط به خاطر تو و باغ شیشه‌ای و البته حضورهای سینمایی‏اش مطرح شود، بازیگر تئاتر بوده و برای همکاری با کورش خزایی و پیام دهکردی، جوایزی دریافت کرده است.

روزنامه جم جم با او درباره دو نقش متفاوتش در دو نمایش پرتماشاگر این دوره از جشنواره تئاتر فجر به گفت‏وگو نشسته‌‏است.

بازیگران نمایش اسکورسیزی از جمله شما، با نام خودتان بازی می‏کنید. خاطره حاتمی به عنوان یکی از شخصیت‏های این نمایش، چه شباهت‏ها و تفاوت‏هایی با خاطره حاتمی ای که می‏شناسیم، دارد؟

هم فرق می‏کند و هم نمی‏کند. یعنی خاطره‏ای که می‏بینید، هم من هستم و هم نیستم. طبعا جاهایی مجبور بودیم به فراخور درام و ملاحظات قصه، تغییراتی در کاراکترها بدهیم. در جاهایی این خاطره، با من بسیار متفاوت است و جاهایی هم به خودم شباهت دارد. این وضع، نه فقط بر من، بلکه به تناسب، بر همه بازیگران این نمایش، حاکم است. البته همان‏طور که گفتم این، لزوما به واقعگرایی اثر لطمه نزده است. این مورد بخصوص ربطی به واقعگرایی ندارد و ملاحظات درام ایجاب می‏کند که کاراکترها دستخوش چنین تغییر و تحولاتی شوند.

شما در دهه 80، حضور نسبتا فعالی در تلویزیون و سینما داشتید و این حضور در دهه 90 کمتر شد و در این چهار پنج سال، بیشتر دل به تئاتر داده‏اید. این تصمیم شخصی شماست یا مناسبات دیگر، شما را روی صحنه کشانده است؟

اگر به کارنامه ‏ام نگاهی گذرا بیندازم، نتیجه‏ای مشابه شما می‏گیرم که دهه 80 را سال‏های حضور مستمرم در سینما و تلویزیون بدانم و دهه 90 را تئاتری ببینم. این تغییر، کاملا به تصمیم و برنامه‏ریزی خودم مربوط است. ماجرا از آن‏جا شروع شد که در موقعیتی به روند کارم نگاه کردم و به این نتیجه رسیدم که دارم راه را اشتباه طی می‏کنم. تصمیم گرفتم صبر کنم و منتظر پیشنهادهای خوب بمانم. در این مدت از خودم می‏پرسیدم، من از فعالیت هنری‏ام چه می‏خواهم؟ این مسیری که حالا در آن افتاده‏ام، قرار است به کجا منتهی شود؟ بعد می‏دیدم که این، آنی نیست که مد نظر داشته‏ ام. مدام به این فکر می‏کردم که چطور می‏توانم مسیر را عوض کنم؟ چطور می‏توان در راهی افتاد که به سرانجام بهتری منجر شود؟ از این رو بود که تئاتر را انتخاب کردم؛ فکر کردم به صلاح من است که فعلا بیشترین انرژی‏ام را برای تئاتر صرف کنم. حالا هم از شرایطم بسیار راضی هستم. الان کاری را انجام می‏دهم که دوست دارم. البته اینها به این معنی نیست که تلویزیون و سینما را کنار گذاشته ام. هر دو را هنوز دوست دارم، هر چند تئاتر برایم جذاب‏تر است. در تلویزیون اگر پیشنهاد خوبی داشته باشم حتما می‏پذیرم. مطمئنم که در سینما برایم اتفاق خوب به وقتش می‌افتد. بموقع و در بهترین شرایط به سینما بازمی‏گردم.

امسال یکی از پرکارترین بازیگران تئاتر بوده ‏اید؛ رویای نیمه ‏شب تابستان، دکلره، پوست ‏انداختن و سپس اسکورسیزی. نمایش‌ها و شخصیت‌هایی که شباهتی به یکدیگر ندارند. هر چند شاید به خاطر گریم سنگین و متفاوتان در رویای نیمه ‏شب تابستان بیش از باقی این نمایش‏ها به چشم آمدید.حس خودتان درباره این کارهای متفاوت چیست؟

همه نمایش‏هایی که امسال در آنها نقش‏ آفرینی کرده ‏ام، از هر لحاظ با هم متفاوتند و حالا به این فکر می‏کنم که من چقدر بازیگر خوشبختی هستم که چند کار متفاوت به من پیشنهاد شده و از این بابت خدا را شاکرم. درباره رویای نیمه ‏شب تابستان هم باید بگویم بله، گریم و البته طراحی لباس، کارگردانی و بازی خوب بازیگران آن اثر و همچنین پرتماشاگربودنش باعث شده در این نمایش بیشتر به چشم بیایم.

اگر بخواهیم دقیق‏تر به این آثار نگاه کنیم، می‏توانیم خط ربطی بیابیم. تقریبا در همه آنها با رئالیسمی اجتماعی مواجهیم.

موافقم و باید بگویم، سلیقه شخصی من هم کاملا با این نوع رئالیسم همخوان است. فکرش را بکنید، قسمتی از زندگی روزمره و کاملا ملموس و واقعی‏تان را برش زده‏اید و روی صحنه به اجرا می‏گذارید. ما به این واقعگرایی نیاز داریم و مردم هم از آن بیشتر استقبال می‌کنند.

دکلره شاید اوج این نوع نگاه به هنر نمایش بود. ابتدا نقش شما را ستاره پسیانی بازی می‏کرد. چه شد که جایگزین او شدید؟

خانم پسیانی برای مرحله دوم اجرا، باید بر سر کار دیگری حاضر می‏شد و لطفش شامل حال من شد و مرا به کارگردان معرفی کرد، برای این‌که نقش او را بازی کنم. دکلره را بین کارهایی که امسال کرده‏ام، خیلی دوست دارم. امیدوار بودیم این نمایش هم به جشنواره تئاتر فجر امسال برسد که متاسفانه نشد. کاش این نمایش هم در جشنواره بود.

رسول کاهانی، اسکورسیزی را پس از دو نمایش به اتفاق خانواده و زبان اصلی روی صحنه آورد. آن دو اجرا را دیده بودید؟ اسکورسیزی چه تفاوت‏های بنیادینی با دو اجرای قبلی کاهانی دارد؟

زبان اصلی را دیدم. باید بگویم اساسا پیش از اجرا، به لحاظ ایده نیز اینها با هم خیلی فرق دارند. در زبان اصلی، شکل روایت ساده و رئال‏تر بود اما من اسکورسیزی را بیشتر می‏پسندم، نه فقط به خاطر این‌که خودم در آن حضور دارم بلکه به این دلیل که بازیگران آن نمایش، کارشان را عالی انجام دادند. جنس روایت و قصه‏گویی اسکورسیزی به من نزدیک‏تر است.

اسکورسیزی پیش از حضور در جشنواره برای عموم به اجرا درآمده بود. فکر می‏کنید این تصمیم باعث نشده شور و حال لازم بر این دوره از برگزاری جشنواره تئاتر فجر حاکم نباشد؟

این را که می‏گویید یاد جشنواره فیلم فجر می‏افتم که لطف شرکت در آن همیشه این بوده است که پیش از اکران عمومی می‏توانی به تماشای فیلم‌ها بنشینی. همین باعث می‏شود جشنواره جذابیت خود را از تازگی و طراوت خود کسب کند. حالا این تصمیمی است که برای برگزاری جشنواره تئاتر فجر اتخاذ شده و من از دلایل آن بی‏خبرم.