موسیقی با هفت روش سامورایی [سه]؛ ما می‌خواهیم دنباله‌رو باشیم!

گروه‌هایی همچون «دورز» ، «رد هات چیلی پپرز» ، «ریدیو هد» ، «آناثما» ، «جترو تول» ، «تایگر لیلیز» و... آثارشان برخوردار از اغلب انگاره‌ها و مولفه‌هایی است که در« دنیای شجاع جدید» از آنها با عنوان انگاره‌های پست‌مدرنیستی یاد می‌کنند هرچند شاید به نظر این قبیل گروه‌ها و آثارشان در برخورد نخست چندان ارتباطی با پست‌مدرنیست‌های متقدمی همچون جان کیج نداشته باشند

ایران‌آرت، سهند آدم‌عارف: جریان پست‌مدرنیستی برآمده از سنت موسیقی مدرن به جان کیج ختم نمی‌شود و با دیگرانی ادامه می‌یابد. تری رایلی، زاده شده به سال 1935 یکی دیگر از پست‌مدرنیست‌های متاخر در موسیقی محسوب می‌شود؛ رایلی ساکسفونیست بوده است آثاری هممچون «پیشینه کالیفرنیایی»«خشخاش‌های بد و گروه فریبنده» و «قوس و قزح در فضای منحنی» را خلق می‌کند که بنا به قولی تداعی‌گر عوالم خلسه‌مانند هستند.

همچنین در این راستا می‌شود از استیو رایچ، زاده شده در سال 1936 نام برد که قطعه تاثیرگذار او با نام «قطارهای در حال گذر» برای کوارتت زهی و صداهای از پیش ضبط شده قطار از یادها نرفته است. فیلیپ گلاس نیز «علاوه بر یک اتود از موسیقی سرخ‌پوستی، چندین اپرا بر پایه عقاید و ایده‌های مینی‌مالیستی ساخته است که «اخناتون و اینشتین در ساحل» یکی از این اپراها است.» جان آدامز(متولد 1947) از دیگر پست‌مدرنیست‌ها به حساب می‌آید که اپرای بسیار معروف «نیکسون در چین» و همچنین قطعه «حلقه‌های تکان‌دهنده» از جمله آثار تعیین‌کننده و تاثیرگذار او به حساب می‌آید.

و حالا... پیش به سوی مردم

از این به بعد است که «در موسیقی در وضعیت پست‌مدرن نقش هنر در جامعه مصرف گرا و تولیدات انبوه مورد بررسی قرار می‌گیرد. به این معنی که موسیقی مدرن تنها در موسیقی جدی (کلاسیک و جز) خلاصه می‌شد، ولی حالا در موسیقی در وضعیت پست‌مدرن تفاوت بین موسیقی جدی و موسیقی پاپ مد نظر نیست؛ به همین دلیل دریچه جدیدی گشوده می‌شود و آن به وجود آمدن مخاطب بسیار زیاد برای محصول ارائه شده است. همین موضوع باعث ایجاد شاخه‌های دیگری در موسیقی در وضعیت پست‌مدرن شده و روش‌های جدید و پیشرفته‌تر در ضبط موسیقی خود از اتفاقات مهم موسیقی در وضعیت پست‌مدرن تلقی می‌شود. استفاده از سمپل‌ها و سینتی‌سایزرها که روز به روز پیشرفته‌تر و با قابلیت‌تر می‌شوند رونق می‌گیرد.

ادگار وارس یکی از پیشروها در این زمینه است که با استفاده از سینتی سایزر امکانات مختلف به‌کارگیری سازهای الکترونیک را بررسی می‌کند.

در عرصه موسیقی پاپ، گروه بیتلز Beatles اولین گروهی است که اقدام به استفاده از ضبط صداهای چند لایه‌ای و میکسر می‌کند و به‌وسیله صدابرداران قابلی همچون آلن پارسونز که در آلبوم «نیمه تاریک ماه» the drak side f the mn با گروه پینک فلوید pink Flyd نیز همکاری دارد، تکنیک‌های صدابرداری به اوج شکوفایی می‌رسند.

مردم:ما می‌خواهیم دنباله‌رو باشیم!

«از دیگر پیامدهای موسیقی پست‌مدرن گرایش مخاطب به زیر مجموعه بودن و طر‌ف‌داری از قشری خاص است که با گرایش به هیپیزم در دهه ۱۹۷۰ میلادی که از مشتقات موسیقی و فرهنگ راک به حساب می‌آمد اوج می‌گیرد و مورد اخیر آن یعنی گرایش به موسیقی و فرهنگ رپ، که حتی می‌تواند برای مدت‌های خیلی طولانی خط‌دهنده به طرز فکر و نوع پوشش مخاطبانش باشد.»

چالشی با جهان افسون‌زده مصرف‌گرا

 پس از رشد یافتن و قوام موسیقی الکترونیک در دهه‌های 60 و 70، علاوه بر رواج شدید موسیقی راک و به تبع آن شاخه‌های برآمده از دل موسیقی راک همچون سایکودلیک، آلترناتیو، هوی‌متال، ترش متال و از سوی دیگر شکل‌گیری صورت ابتدایی موسیقی «آر اند بی» یا همان ریتم اند بلوز، همزمان با ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی، جریان‌های جدیدی در موسیقی هم‌گام با مطرح شدن نظریات تکثر فرهنگی، دهکده جهانی و جهان‌محلی شدن، در موسیقی به وجود می‌آید که با بیانی هجوآمیز و عصیان‌گرانه، فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌های مصرف‌گرایانه به‌وجود آمده ناشی از سرمایه‌داری متاخر را به چالش می‌کشند و در این راه هیچ حد و مرزی برای خود قائل نیستند.

[تام یورک، سرپرست گروه «ریدیو هد»]

افرادی همچون جیم موریسون، دیوید بووی، نیک کیو، فرانک زاپا، تام ویتز و گروه‌هایی همچون «دورز» ، «رد هات چیلی پپرز» ، «ریدیو هد» ، «آناثما» ، «جترو تول» ، «تایگر لیلیز» و ... ظهور می‌کنند که آثارشان برخوردار از اغلب انگاره‌ها و مولفه‌هایی است که در« دنیای شجاع جدید» از آنها با عنوان انگاره‌های پست‌مدرنیستی یاد می‌کنند هرچند شاید به نظر این قبیل گروه‌ها و آثارشان در برخورد نخست چندان ارتباطی با پست‌مدرنیست‌های متقدمی همچون جان کیج نداشته باشند اما چون نیک بنگریم، نخ ارتباطی ظریف و حتی نامرئی میان آنان قابل تشخیص است.

از «نینا روتو» تا «ادیت پروگ»؛ از پارازیت تا نویزهای شبانه‌روزی

اما شاید پست‌مدرنیست‌های متاخری همچون «نینا روتو» و «ادیت پروگ» بیش از سایر افراد و گروه‌هایی که نام بردیم وام‌دار و ادامه‌دهنده راه جان کیج به حساب بیایند، آنجا که یکی از سرزمین آفتاب تابان در شرقی‌ترین نقطه کره زمین همه موسیقی‌اش را با متریال اصواتی همچون پارازیت و امواجی با دامنه صوتی حداکثری و حداقلی شکل می‌دهد و دیگری از سرزمین آفتاب پنهان! در شمال غربی‌ترین مناطق اروپا یعنی اسکاندیناوی موسیقی خود را تبدیل به ریتم‌های متنوعی از نویزها و سروصداهای الکترونیکی می‌کند... .

[ادامه دارد]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع  و مآخذ:

سامانی راد، کیوان - برگزیده‌های یک قرن موسیقی کلاسیک و مدرن - مجله گلستانه؛ شماره 12 (3 صفحه - از 16 تا 18) – دی‌ماه 1378

بورلی، مایکل - ایدوئولوژی و موسیقی پست‌مدرن و سیاست‌های چپ - ترجمه : آروین صداقت‌کیش - نشریه نقد نو شماره 13

مه‌آبادی،بهمن – پست‌مدرن و موسیقی - مجله هنر شماره 25 (32 صفحه - از 105 تا 136)  -  تابستان 1373

دی‌کریمر، جاناتان - چرا آهنگسازان امروز موسیقی پست مدرن می‌نویسند؟ - مترجم: کیوان میرهادی

پرنیان، ماندانا – زبان‌های هنری روح زمان - سوره اندیشه شماره 56 و 57 - بهمن و اسفند 1390

پاکباز ، رویین –( 1351 )- بررسی هنری و اجتماعی امپرسیونیسم - تهران - انتشارات تالار ایران ( قندریز).

کیمی ین ، راجر –( 1382) - درک و دریافت موسیقی –ترجمه حسین یاسینی –  تهران - نشر چشمه

منصوری ، پرویز-( 1379 ) - تئوری بنیادی موسیقی – تهران نشر کارنامه

  میرهادی ، کیوان (1380) -موسیقی از الف تا ی - تهران - نشر تنویر

هاوزر ، آرنولد. تاریخ اجتماعی هنر ( جلد سوم - چهارم ) - ترجمه  امین مؤید. انتشارات چاپخش

 هودیه ، آندره ( 1380 ) – فرم های موسیقی – تر جمه محسن الهامیان – تهران - نشر دنیای نو 

امانی، مجید -  سمفونی شماره 2 (تهران)، بازنمایی مفهوم مدرنیزم شهری- مجموعه مقالات سمینار «بازنمایی فضاهای شهری در هنر و ادبیات» -  موسسه نشر شهر – تیر 1392

. Christa Burger, "The Disappearance f Art: The Postmdernism Debate in the U.S.” _Tels_۶۸ Summer ۱۹۸۶

سلطانی، پیمان - نیروهای منفی موسیقی پست‌مدرن : یادداشتی به مناسبت کنسرت گروه کامه راتا – روزنامه شرق - 16/2/85

گریفیث، پل -  یک قرن موسیقی مدرن – مترجم: کیوان میرهادی - ناشر: افکار - 1386

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[سهند آدم عارف، شاعر و روزنامه‌نگار است. از او پیش‌ترها کتاب شعر «پا» منتشر شده و اخیراً نیز کتاب شعر «غروب پاییزی همچو الاغ می‌آمد» در نشر نصیرا درآمده است. آدم عارف، یکی از دبیران تحریریه روزنامه «صبا»ست و چندسالی است به صورت تخصصی برای موسیقی خبرنگاری می‌کند.

او فعلا قرار است در «پنجشنبه‌ها با موسیقی» برای ایران‌آرت، از خاستگاه‌های موسیقی پست‌مدرن و دگرگون‌شدن عالم موسیقی به دست موسیقیدان‌های برجسته بنویسد تا بعد...]

برای خواندن دو قسمتِ پیشین یادداشت او، روی تیتر زیر کلیک کنید:

موسیقی با هفت روش سامورایی [دو]؛ فصلی جدید؛ پندرسکی، وایل و سرانجام جان کیج

موسیقی با هفت روش سامورایی/بررسی اجمالی سیر تحولات موسیقی معاصر از خاستگاه‌ها تا امروز