نگاهی به اهمیت اجرای زنده خواننده‌ها در آثار نمایشی
خواننده‌هایی که صحنه‌باز شدند!
اهمیت حضور خواننده های ایرانی در نمایش های چند ساله اخیر یکی از نکات جذاب و با اهمیت است که همواره هنرمندان موسیقی از اجرای زنده در آثار نمایشی استقبال کرده اند.
ایران‌آرت: اهمیت حضور خواننده های ایرانی در نمایش های چند ساله اخیر یکی از نکات جذاب و با اهمیت است که همواره هنرمندان موسیقی از اجرای زنده در آثار نمایشی استقبال کرده اند.
به گزارش ایران تئاتر، یکی از عناصری که به تئاتر کمک کرده تا این عرصه از هر زاویه‌ای دارای بیان تفکرات و تحلیل باشد، موسیقی است. تلفیق موسیقی با نمایش و همچنین موسیقی-تئاتر یکی از جذاب‌ترین دست‌آوردهایی است که بستر مناسبی نیز برای ایجاد خلاقیت فراهم می کند. استفاده به جا و مناسب از قطعات موسیقی در نمایش نیز راه حلی است برای ایجاد ارتباط بیشتر با مخاطب خسته و بی‌حوصله از اجرای طولانی یک نمایش، که در ادامه می تواند راهکار مناسبی برای انتقال مفاهیم و استقبال از گیشه ممکن سازد.
اما جاذبه حضور خواننده ها در نمایش‌های ایرانی همواره یکی از مهم‌ترین اتفاق‌ها در تئاتر بوده و کارگردان‌هایی مانند محمد رحمانیان و بهروز غریب‌پور با بهره‌گیری از گروه‌های موسیقیایی و خواننده‌های مطرح همچنان یکی از دغدغه‌های مهم‌شان، تلفیق موسیقی با نمایش است. با توجه به تاثیر حضور خواننده‌ها و گروه‌های موسیقیایی در موفقیت نمایش‌های چند سال اخیر، گزارشی تهیه کرده ایم که در ادامه می توانید بخوانید.
علیرضا قربانی
غافلگیری به سبک رحمانیان
علیرضا قربانی خواننده خوش آوازه و مطرح موسیقی ایران که اغلب مخاطبان موسیقی او را به عنوان خواننده تیتراژ ماندگار سریال‌های «شب دهم»، «مدار صفر درجه»، «کیف انگلیسی»و «وضعیت سفید» می‌شناسند، در بسیاری از فستیوال‌های مهم موسیقی در نقاط مختلف دنیا به اجرای برنامه پرداخته که حاصل برخی از این اجراها به صورت لوح فشرده در اروپا انتشار یافته‌است. او تیر ماه سال ۹۱ در اجرای اولیه «اپرای حافظ» بهروز غریب پور به عنوان خواننده حضور یافت و ابیات متعلق به حافظ و درج شده در نمایشنامه را در این اثر خواند. علیرضا قربانی پس از تجربه موفقش در «اپرای حافظ»، سال گذشته در یکی از اجراهای موسیقی-تئاتر «ترانه‌های قدیمی» محمد رحمانیان، اثری کوتاه را با همراهی سامان احتشامی برای حاضران اجرا کرد. او که به عنوان مهمان برای تماشای این اثر نشسته بود، پس از اتمام نمایش، محمد رحمانیان رو به حاضرین، اجرای آن شب «ترانه‌های قدیمی» را به این خواننده تقدیم کرد و از این هنرمند محبوب خواست تا در اقدامی جالب اثری کوتاه را با همراهی سامان احتشامی برای حاضرین اجرا کند. این پیشنهاد رحمانیان با استقبال ویژه حاضرین در سالن رو به رو شد و قربانی نیز در حالی که همه بازیگران و کارگردان نمایش در بخشی از صحنه روی زمین نشسته بودند، با همراهی احتشامی تصنیف «راز دل» را اجرا کرد و مورد تشویق شدید قرار گرفت. این تصنیف از ساخته‌های ماندگار استاد «همایون خرم» با ترانه زیبایی از «بهادر یگانه» به اجرا در آمد.
بهروز صفاریان
خلق اولین کنسرت-تئاتر
بهروز صفاریان موزیسین، خواننده و تنظیم کننده موسیقی ایران که اغلب او را با عنوان آچار فرانسه موسیقی ایران می‌شناسند، همیشه یکی از مهره‌های اصلی تهیه و تولید آلبوم خواننده‌های معروف ایرانی است. او یکی از معدود تنظیم کننده‌های شناخته شده است که تقریبا همه تکنیک‌های موسیقی ایرانی و خارجی را به شکل حرفه‌ای می‌شناسد. صفاریان که به ندرت خارج از حیطه کاری خود ( نه در سینما و تلویزیون و نه تئاتر) به فعالیت می‌پردازد، سال 92 به دعوت محمد رحمانیان سرپرست ارکستر یک کنسرت تئاتر را با نام «در روزهای آخر اسفند...» به عهده گرفت. این نمایش از 11 ترانه تشکیل شده بود که دو بازیگر – خواننده (اشکان خطیبی و غزل شاکری) کار اجرای آن را به همراه یک گروه موسیقی به صورت اجرای زنده به سرپرستی بهروز صفاریان بر عهده داشتند.
سبک متفاوت «در روزهای آخر اسفند...» برای اولین بار در ایران، با نگاهی به موسیقی پاپ – راک ایرانی و خارجی و استفاده از آثار خوانندگانی چون اندی ویلیام، نوئل هریسون، جان لنون، لئوناردو کوئن، استینگ و نیز گروهایی چون آبا و مودی بلوز اتفاق افتاد. همچنین زنده شدن یاد فریدون فروغی و فرهاد مهراد ترانه «کوچ بنفشه‌ها» سروده شفیعی کدکنی در کنار قطعات فرنگی، از مهم‌ترین ویژگی‌های این نمایش به شمار می‌رفت.
«در روزهای آخر اسفند...» در زمان اجرای خود با استقبال مخاطبان و هنرمندان بسیاری همچون سینا حجازی، رضا تاجبخش، لیلی گلستان، علی عمرانی، رخشان بنی اعتماد، علیرضا شجاع نوری و… مواجه شد.
علی لهراسبی
تلفیقی از بازیگری و اجرا
علی لهراسبی که به «سلطان غم» پاپ معروف است، از سال 79 به شکل رسمی فعالیت خود را در موسیقی آغاز کرد و سپس با انتشار آلبوم‌هایی همچون «دریایی‌ها»، «روبات»، «14»، «تصمیم» و... با استقبال بسیاری از سوی مخاطبان مواجه شد. خواننده تیتراژ‌های ماندگار «فاصله‌ها»، «دریایی‌ها» و «آرام می‌گیریم» که به واسطه جنس صدای غمگین و احساسی‌اش همچنان طرفداران زیادی دارد، امسال با حضور در نمایش آیینی«غبار» اولین تجربه تئاتری‌اش را پشت سر گذاشت.
لهراسبی نیمه‌های اسفند ماه به عنوان خواننده و بازیگر در نمایش آیینی «غبار» به کارگردانی محمدرضا مداحیان، در تالار وحدت با اثری که به ساحت مقدس حضرت صدیقه شهیده خانم فاطمه زهرا (س) (قطعه مادرانه) تقدیم کرده بود در این نمایش حضور پیدا کرد. جنس موزیک نمایش «غبار» و اجرای آن به واسطه درون مایه و محتوایی با اجرای لهراسبی در کنسرت‌ها تفاوت زیادی داشت. شیوه کار او در این نمایش شبیه به یک بازیگر بود.
«غبار» از جمله نمایش‌های آیینی بود که از همان ابتدای اجرا با استقبال خوب مخاطب‌ها مواجه شد. فصل اول این نمایش سال 93 در تالار وحدت به روی صحنه رفت و در آن دوره نیز به دلیل استقبال پر شور مخاطبان، یکی از پر مخاطب‌ترین نمایش‌های سال نام گرفت. «غبار» در دومین دوره اجرای خود با فضایی به روز شده‌تر و تفاوت‌هایی ملموس نسبت به کار قبلی و با رفع برخی نواقص روی صحنه رفت.
روزبه بمانی
من بازیگر هستم
روزبه بمانی ترانه‌سرای قدیمی و سرشناس که تاکنون با بسیاری از خوانندگان مشهور ایرانی کارکرده، چند بار در نظرسنجی‌های معتبر به‌عنوان «بهترین ترانه‌سرای سال» شناخته شده است. او از 21 سالگی با مقوله تئاتر و بازیگری آشنا شد و همان زمان با گروهی حرفه‌ای فعالیت خود را آغاز کرد. فعالیت‌های آن دوره او در بازیگری به همکاری در نمایشی به کارگردانی پیام دهکردی ختم شد و پس از آن با جدی شدن دغدغه ترانه‌سرایی و موسیقی، باوجود پیشنهادهای زیادی که در عرصه بازیگری داشت، برای مدت طولانی از فعالیت در عرصه تئاتر فاصله گرفت. او اما در این سالها فعالیت‌های جسته و گریخته‌ای در تئاتر همانند ترانه‌سرایی برای نمایش‌های«مکاشفه» و «آمدیم نبودید» رضا حداد انجام داد. او پس از حضور موفقیت‌آمیز در عرصه ترانه‌سرایی، سال 93 در نمایش «کسی نیست همه داستان‌ها را به یاد آورد» به کارگردانی محمد چرم شیر در کنار سیامک انصاری، برزو ارجمند، ستاره پسیانی، خسرو پسیانی، لیلی رشیدی و شبنم فرشادجو، بازی در یکی از نقش‌های اصلی را تجربه کرد. بمانی از جمله خواننده‌هایی است که صرفا به بهانه بازیگری و ترانه سرایی در تئاتر فعالیت کرده است.
رضا یزدانی
تئاتر یا سکویی برای پرتاب به دنیای موسیقی
رضا یزدانی خواننده راک، که با صدای خش‌دار و حماسی‌اش سبکی متفاوت و خاصی را در موسیقی ایران به وجود آورد، شروع کار حرفه‌ای و فعالیت جدی‌اش را در موسیقی به‌واسطه حضور در تئاتر آغاز کرد. او سال 77 با تئاتر «دادگاه جنجال‌برانگیز یک هیولا» در سالن اصلی تئاتر شهر در فضای رسمی هنر ورود کرد و بعد از آن نیز آهنگسازی و خوانندگی نمایش‌های «آبگوشت زهرماری» و «اگر باران بخواهد» را انجام داد. او که تا پیش از اجرای این دو تئاتر، به فعالیت زیر زمینی در عرصه موسیقی می‌پرداخت، یک سال بعد از نمایش «اگر باران بخواهد» توانست اولین آلبوم خود را به نام «شهر دل» روانه بازار کند.
او بعد از تجربه بازیگری در فیلم «طهران، تهران» به کارگردانی مشترک داریوش مهرجویی و مهدی کرم پور، در نمایش«کمی بالاتر» با حضور رؤیا تیموریان، طناز طباطبایی، هانیه توسلی و حبیب رضایی به‌عنوان خواننده نیز حضور پیدا کرد و پس از آن نیز در کنسرت تئاتر «در روزهای آخر اسفند» و موسیقی تئاتر «هفت مجلس در عزا و معجزه» به کارگردانی محمد رحمانیان به‌عنوان خواننده فعالیت کرد که هر دو با استقبال بالای مخاطبان و هنرمندان مواجه شدند.
یزدانی امسال سومین تجربه همکاری‌اش را با رحمانیان پشت سر گذاشت. او در تمرین‌های نمایش «عاشقیت» رحمانیان حضور پیدا کرد و در حالی که قرار بود تابستان امسال روی صحنه برود اما به دلیل برخی از مشکلات از اجرا بازماند.
«عاشقیت» کاری موزیکال است و علاوه بر رضا یزدانی، بهنوش طباطبایی، اشکان خطیبی و هومن برق نورد در آن بازی دارند. یزدانی در این نمایش برای اولین بار است که در یک کار دیالوگ دارد. این نمایش قرار است سال آینده روی صحنه برود.
محمد معتمدی
سعدی به روایت معتمدی
محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی ایرانی، که فعالیت حرفه‌ای خود را در کنار بزرگانی چون محمدرضا لطفی، فرهاد فخرالدینی و حسین علیزاده آغاز کرد، پس از همکاری با بهروز غریب پور در اپرای عروسکی «مولوی» و «حافظ»، «عاشورا» و گروه تئاتر عروسکی «آران»، امسال برای دومین بار در «اپرای سعدی» این کارگردان نیز حضور یافت.
معتمدی که در سال ۲۰۱۳ از سوی رادیو دولتی فرانسه به‌عنوان موزیسین برگزیده سال انتخاب شد و جایزه فرانس موزیک ۲۰۱۳ را دریافت کرد، خوانندگی نقش سعدی را در این اپرا بر عهده داشت. او درباره شیوه آوازی خود در این اثر گفته: «خواندن نقش سعدی برایم تنها یک اجرای صرفاً آوازی نبود و سعی کردم که در هر اپیزود بر مبنای حالات عرفانی سعدی آواز بخوانم. درواقع تلاش کرم تا اندیشه‌های سعدی را بازی کنم.» محمد معتمدی در هر سه اپرای مولوی، حافظ و سعدی ایفاگر کاراکتر اصلی داستان و نقشِ اول بود. او در اپرای مولوی به همراه همایون شجریان حضور یافت. صحنه دیدار شمس(با بازی همایون شجریان) و مولانا (با بازی محمد معتمدی)، ازجمله موفق‌ترین سکانس‌های اپراهای عروسکی بهروز غریب پور است که در زمان اجرای خود با استقبال چشم‌گیر هنردوستان مواجه شد.
گروه بمرانی
تمرین برای اجرا
بمرانی یکی از گروه‌های به‌اصطلاح تلفیقی موسیقی ایران است که هدف آن ارائه و تجربه ژانرهای تازه در موسیقی است. بمرانی فعالیت‌های زنده خود را با اجراهای کافه‌ای و البته حضور در تئاترها آغاز کرد و پیش از آنکه به‌صورت رسمی فعالیت خود را در عرصه موسیقی شروع کند، اولین فعالیت‌های موسیقیایی‌اش از صحنه تئاتر آغاز شد. موسیقی تئاتر «گروتسکی برتبار شناسی دروغ و تنهایی» به کارگردانی سجاد افشاریان و «طهران تهران» به کارگردانی سیامک صفری و... ازجمله این کارها بود که بمرانی از طریق همکاری با این گروه‌ها به موسیقی راه پیدا کرد. بمرانی در سال 91، با حضور در پنج نمایش، پرکارترین گروه موسیقی در تئاتر شناخته شد و پس از نمایش «ننه دلاور، بیرون پشت در»، به مدت 3 سال از صحنه نمایش فاصله گرفت.
این گروه امسال، یک ماه پس از انتشار دومین آلبومش به نمایش «رویای یک شب نیمه تابستان» مصطفی کوشکی پیوست. بمرانی علاوه بر طراحی موسیقی و اجرای زنده در این نمایش، پرفورمنسی را هم در آن اجرا می‌کند. تئاتر کمدی «رویای نیمه شب تابستان» با گروه موسیقی بمرانی تا 27 اسفندماه در سالن مستقل تهران اجرا می‌شود و همانند اجراهای گذشته این نمایش با استقبال مخاطبان مواجه شده است.
علی زند وکیلی
جوان معترض اپرای معروف حافظ
علی زند وکیلی خواننده موسیقی سنتی، که سابقه همکاری با گروه‌های «دنگ شو»، «خموش»، «طلوع»، «نغمه کیمیا» و... دارد، در سال‌های اخیر به‌واسطه تیتراژهایی که برای سریال‌های «شاهگوش»، «پژمان»، «شمعدونی» و... خوانده است، به یکی از چهره‌های جوان محبوب موسیقی سنتی ایران تبدیل شده است.
او سال 91 در «اپرای حافظ» بهروز غریب پور اجرای نقش جوان معترض این اثر را به عهده گرفت و پس از آن در «اپرای سعدی» این کارگردان باسابقه تئاتر حضور یافت.
علی زند وکیلی همچنین سال 92 و 93 در موسیقی-تئاتر «ترانه‌های قدیمی» و «ترانه‌های محلی» محمد رحمانیان به‌عنوان خواننده نیز حضور یافت. ترانه های قدیمی شامل 8 اپیزود با نام‌های «شب‌های تهران»، «شاهزاده رؤیا»، «زندگی خوبم»، «دامن‌کشان»، «چون مرغ شب»، «رفته»، «به‌سوی تو» و «بهار دلنشین» بود که هر یک از آن‌ها مربوط به یکی از ترانه‌های قدیمی اساتیدی همچون همایون خرم، مین‌باشیان، مجید وفادار و روح‌الله خالقی بود و علی زند وکیلی در این کار ابیاتی از کارهای این خواننده‌ها را در این نمایش بازخوانی می‌کرد.
«ترانه‌های قدیمی» تلفیقی از موسیقی و تئاتر بود که در هر بخش ترانه‌های ماندگاری به بهانه یک قصه روایت می‌شدند. نمایش از مجموعه‌ای اپیزودیک با داستان‌های مختلف تشکیل‌شده که در نقاط مختلف شهر تهران همچون «برج میلاد»، «متروی تهران»، «کافه نادری»، «پایانه شرق تهران»، «اتوبان حقانی»، «شهرک غزالی»، «میدان فردوسی» و «امامزاده صالح» اتفاق می‌افتاد. استقبال از این نمایش به گونه ای بود که بعد از هر اپیزود به‌شدت بازیگر آن بخش را مورد تشویق مخاطب قرار می‌گرفت و این رویه پس از اجرای قوی و پرانرژی علی زند وکیلی نیز ادامه داشت. زند وکیلی در محرم ۹۴ نیز در نمایش‌نامه‌خوانی «روز واقعه» به قلم بهرام بیضایی همکاری مشترک دیگری را با محمد رحمانیان تجربه کرد.
طاها پارسا
عضو ثابت گروه دنگ شو
طاها پارسا نوازنده، آهنگساز و یکی از خوانندگان گروه موسیقی «دنگ شو» امسال با آغاز نهمین پروژه مرکز مطالعات اجرایی قشقایی به‌عنوان بازیگر یکی از نمایش‌های گروه تئاتر «لیو» با عنوان «کریستین لی» هنرنمایی کرد. این اثر نمایشی در قالب پروژه «میکرو تئاتر» گروه تئاتر «لیو» به نویسندگی و کارگردانی اشکان چگینی آبان ماه در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.
پارسا به همراه اعضای گروه «دنگ شو» سالها است که در موسیقی فعالیت می‌کند و آثار پرطرفداری نظیر «شیراز چل ساله» را منتشر کرده‌اند. او از سال 1386 فعالیتش را در این گروه آغاز کرد و یکی از اعضای ثابت این گروه است. این هنرمند جوان در اولین تجربه بازیگری‌اش یعنی نمایش «کریستین لی» به تنهایی به ایفای نقش پرداخت.
هانا کامکار
بازیگر یا موزیسین
هانا کامکار، دختر بیژن کامکار و بزرگ شده در یک خانواده موسیقیدان است. او از همان دوران کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و با پیوستن به گروه کامکارها به فعالیت جدی در حوزه موسیقی پرداخت. کامکار همچنین علاوه بر موسیقی به فعالیت در زمینه عکاسی، کارگردانی و بازیگری در تئاتر و تلویزیون نیز پرداخت.
هانا کامکار سال 93 در نمایش «ترانه‌های محلی» و سپس در «سینماهای منـ که هر دو به کارگردانی محمد رحمانیان اجرا شدند، به عنوان بازیگر و خواننده حضور پیدا کرد. او در نمایش «ترانه‌های محلی» با لهجه کردی خود اجرای تأثیرگذاری داشت. کامکار امسال نیز در نمایش «نام تمام مادران...» این کارگردان حضور پیدا کرد و علاوه بر خوانندگی در کنار سیما تیرانداز، بهنوش طباطبایی، آشا محرابی و سینا رازانی به ایفای نقش پرداخت.
کامکار امسال پیش از اجرای نمایش«نام تمام مادران...»، در نمایش «نامه‌های عاشقانه از خاورمیانه» به‌عنوان طراح موسیقی با کیومرث مرادی همکاری کرد. او در این نمایش از موسیقی زنده استفاده کرد و مانند یک بازیگر در باورپذیری لحظه‌های این نمایش عمل کرد. «نامه‌های عاشقانه از خاورمیانه» یکی از پر مخاطب ترین نمایش های سال ۹۵ بود که هم در زمان اجرا و هم در سی و پنجمین دوره جشنواره تئاتر فجر با استقبال مواجه شد.
