ناگفته‌های اولین زن رهبر ارکستر ایرانی / سوسن اصلانی: مدت‌ها به صورت زیرزمینی فعالیت می‌کردم
سوسن اصلانی گفت: در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب به صورت زیرزمینی فعالیت می‌کردم تا اینکه اولین گروه موسیقی بانوان پس از انقلاب را تشکیل دادم.
ایران آرت: در طول تاریخ موسیقی ایران کم نبوده‌اند هنرمندان یا زوج‌های هنری که دوشادوش یکدیگر به اشاعه فرهنگ وهنر ایران زمین پرداخته‌اند. حسین دهلوی و سوسن اصلانی نیز از جمله همین هنرمندان هستند.
سوسن اصلانی که می‌گوید اولین زن رهبر ارکستر ایرانی است و اولین گروه موسیقی بانوان پس از انقلاب را تشکیل داده، در گفتگو با روزنامه ایران درباره فعالیتش در زمینه موسیقی و همینطور زندگی مشترکش با حسین دهلوی صحبت کرده است.
می‌توان حدس زد که در هنرستان موسیقی بود که با استاد دهلوی آشنا شده‌اید و این آشنایی به ازدواج منجر شده؟
من سال 41 به هنرستان عالی موسیقی رفتم. ابتدا آقای مهدی مفتاح ریاست هنرستان موسیقی را برعهده داشتند و بعد استاد دهلوی عهده دار این سمت شدند. آن زمان که آقای دهلوی برسرکار آمدند تغییرات بسیارخوبی در هنرستان ایجاد شد. دهلوی به‌مدت 10 سال در هنرستان فعالیت می‌کرد و در دوره ایشان هنرمندان بسیار خوبی فارغ‌التحصیل شده بودند. آقای دهلوی توسط آقای میرنقیبی که ناظم هنرستان بودند ازمن خواستگاری کردند. به یاد دارم سال پنجم هنرستان بودم ومشغول تحصیل و اصلاً در اندیشه ازدواج نبودم. روزی که آقای میرنقیبی به منزل ما آمدند من درهنرستان بودم و زمانی که به خانه بازگشتم اطلاعی ازحضور ایشان نداشتم و مادرم به من گفت که آقای میرنقیبی آمده بودند و من را برای استاد خواستگاری کرده‌اند. باورم نمی‌شد و تا چند هفته حتی نمی‌توانستم این موضوع را قبول کنم. ایشان هنرمندی بزرگ و استادی جدی و باجذبه بودند و اکثریت هنرجویان ازایشان حساب می‌بردند اما بالاخره این ازدواج صورت گرفت؛ ازدواجی که همه را متعجب کرده بود.
در جامعه ایرانی فعالیت بانوان بخصوص در بخش موسیقی با محدودیت‌های بسیاری مواجه است، شما به‌عنوان یک همسر، مادر و البته یک هنرمند با تمام مصائب و مشکلاتی که اوایل انقلاب درعرصه موسیقی بانوان وجود داشت چگونه توانستید فعالیت کنید؟
شاید کلمه خوبی نباشد اما به‌صورت زیرزمینی کار می‌کردم. سال 63 استاد کریمی فوت کردند و من با خانم افسانه رثایی که از شاگردان خوب ایشان بودند کارم را دنبال کردم وقرار شد به مناسبت سالگرد فوت استاد کریمی درانجمن زرتشتی‌ها برنامه‌ای را برگزار کنیم که استاد محمد اسماعیلی هم حضور داشتند. بعد آن یعنی ازسال 64 هرسال با خانم رثایی سالگرد استاد را برگزار می‌کردیم که بیشتربه‌صورت خصوصی انجام می‌شد وتا 21 سال برای استادم بزرگداشت برگزار کردیم و به مرورزمان تعداد اعضای گروه هم بیشتر شد تا آنکه به این فکر رسیدم یک گروه موسیقی تشکیل بدهم و نام آن را «خجسته» گذاشتم و اولین گروه موسیقی بانوان بعد انقلاب بود که به‌صورت رسمی روی صحنه رفت. به یاد دارم دریکی ازهمین اجراها که در دهمین سال فوت استاد درتالاررودکی برگزار شد 5خانم والبته بدون حضور خواننده با لباس پوشیده روی صحنه رفتیم اما متأسفانه اواسط کار برنامه را قطع کردند و نگذاشتند ادامه پیدا کند.اما خوشحال ازاین هستم که توانستیم اجرای بانوان را پایه‌گذاری کنیم. از آن زمان گروه«خجسته» شکل گرفت و به کارخود ادامه داد. این گروه درکنارتدریس و آهنگسازی‌های من بزرگ‌ترشد و هنرمندان آقا هم در این گروه حضور یافتند و حتی اعضای گروه به 12 نفر هم رسید که توانستیم در ایران و خارج از ایران اجرای کنسرت داشته باشیم.
با توجه به اینکه همپای استاد دهلوی به تدریس موسیقی مشغول بودید، آیا شده نگاه تبعیض آلودی که نسبت به زن‌ها وجود دارد آزرده خاطرتان کرده باشد؟ تجربه تلخی در این زمینه داشته اید؟
از زمان آغاز فعالیتم درارکستر، اغلب اجراهایم با گروه خودم یا گروه دهلوی (ارکستر مضرابی) بود.البته پیش از آن ارکستر رودکی بود که آخرین برنامه آن با رهبری دهلوی درتالاروحدت برگزارشد که آقای تورج کیارس و مهرداد کاظمی خواننده ارکستر بودند و بعد آن متأسفانه موسیقی تعطیل شد. همچنین به مدت 33 سال درهنرستان موسیقی به تدریس موسیقی مشغول بودم. علاوه بر این 10 سال هم رهبری ارکستر هنرستان را برعهده داشتم (از سال 70 تا 80) و اولین رهبر زن ایران هستم. من دوره رهبری ارکستر ندیده‌ام و نمی‌گویم یک رهبر ارکستر باتجربه هستم اما بر‌اساس شناختی که از علم موسیقی به دست آوردم سعی کردم کارم را بدرستی انجام بدهم وکنسرت‌های بسیاری با آثار استادان حسین دهلوی، ابوالحسن صبا و روح‌الله خالقی درفرهنگسرای نیاوران و فرهنگسرای بهمن اجرا کرده‌ام. اتفاقاً آن زمان‌ها یکی از معلمان هنرستان موسیقی پسران اعتراض داشت وگفت این خانم چه کسی است که پا در کفش آقایان کرده و رهبری ارکستر می‌کند! چندی پیش هم شنیدم خانم نزهت امیری اعلام کردند اولین رهبر زن هستند در صورتی که این موضوع اشتباه است و اولین رهبرزن من بودم و بعد آن خانم گلنوش خالقی که آثار پدرشان را در صداوسیما ضبط و رهبری کردند و بعد خانم آذرهاشمی هستند که سرپرستی گروه موسیقی بانوان را در صداوسیما برعهده داشتند. بهتراست واقعیت را درتاریخ بنویسیم.
زنده یاد علی حاتمی کارگردان بزرگ سینما پسر خاله شما هستند و آثار فاخری از ایشان درعرصه سینما بر جای مانده است آیا هیچ گاه شما و استاد دهلوی این تصمیم را نداشتید که دربخش موسیقی فیلم با ایشان همکاری داشته باشید؟
درنوجوانی منزل ما نزدیک یکدیگر بود و زنده یاد علی حاتمی من و خواهرانم را به تئاتر می‌بردند و حتی در منزل با همان عوالم بچگانه تئاتربازی می‌کردم. علی حاتمی علاقه‌مند بود که دهلوی موزیک فیلم‌هایش را بسازد. ایشان دهلوی را هم خیلی دوست داشتند و از او دعوت کردند موزیک فیلم «مادر» یا «دلشدگان» را بسازد اما نمی‌دانم چرا دهلوی قبول نکرد و براین نظر بودکه فیلمنامه ایشان با سبک موسیقی من متفاوت است.
چشم‌انداز شما از موسیقی ایران چیست؟
باید به موسیقی ایران اهمیت داده شود و جایگاه آن را حفظ کنند. وقتی ساز را در تلویزیون نشان نمی‌دهند قطعاً من را هم که سال‌ها در این عرصه کار کرده‌ام نمی‌شناسند برای اینکه هیچ گاه من را ندیده‌اند. ما هر چه هنرمند باشیم اما متأسفانه کسی ما را نمی‌شناسد.
