مورد عجیب نقاشی که پرتره‌هایش نابود شد / یک نمایشگاه برای هنرمندان ناشناس در گالری کاما

نمایشگاهی از آثار نقاشان مدرنیست ایرانی که چندان شناخته شده نیستند برپاست. این مجموعه بدون توجه به نام افراد، تلاش کرده تنها آثار خوب را ارائه کند.

ایران آرت: نمایشگاه آثار مدرنیست‌های ناشناس ایران "بدون عنوان" (از سال 1300) در گالری کاما برپاست. این نمایشگاه که توسط مجموعه‌داری به نام معین نوتاش کیوریت شده است، شامل آثاری از نقاشان معاصر ایرانی است که در تاریخ هنر ایران نام چندانی از آنها باقی نمانده است.

معین نوتاش در این‌باره به ایران آرت گفت: پدر و پدربزرگم مجموعه‌دار بودند و من از کودکی با علاقه به آثار نقاشی بزرگ شدم. خودم هفت هشت سال است که مجموعه‌داری می‌کنم ولی علایق خاصی در این زمینه دارم.

وی توضیح داد: بعضی آثار نقاشی در تاریخ هنر معاصر ما هستند که آثار بسیار خوبی هستند ولی اسم و امضا ندارند یا نمی‌شود آنها را خواند. برخی از آثار هم هستند که نقاشان آنها ناشناس هستند و در تاریخ کمتر نشانی می‌توان از آنها یافت. این آثار را که می‌بینی متوجه می‌شوی علی‌رغم اینکه در بازار هنری دیده نشده‌اند، اما هنرمندان آنها فکرها و ایده‌های زیبایی در خلق آثارشان داشته‌اند.

او گفت: به همین خاطر این پروژه را کلید زدم و تمرکزم را روی جمع‌آوری این آثار گذاشتم. قدیمی‌ترین اثر مجموعه‌ای که در گالری کاما نمایش داده شده است مربوط به سال ۱۳۰۴ است. در این مجموعه انواع تابلوهای سورئال، انتزاعی و حتی سقاخانه‌ای موجود است. ما یک تابلو از یک نقاش فوتوریست داریم که در سال ۱۹۳۴ خلق شده است.

نوتاش گفت: برخی از کارها برای مجموعه پدرم بود ولی بیشتر آنها را خریدم. فروشنده‌ها بیشتر از مجموعه‌داران قدیمی بودند که برخی را به واسطه دوستی پدر و پدربزرگم می‌شناختم.

این مجموعه‌دار گفت: ممکن است به عنوان یک مجموعه‌دار دنبال کارهای هنرمندان خاصی باشی اما ملاک من لذت بردن از اثر است. یعنی درواقع کیفیت اثر هنری بیش از هنرمند آن نظرم را جلب می‌کند. حالا ممکن است حسی که از اثر هنری می‌گیرم دردناک باشد ولی به هر حال مهم این است که این حس قوی است. یاد گرفتم که مجموعه‌داری کار عشق و دل است و باید تابلویی را بخری که حس می‌کنی باید آن را داشته باشی.

او درباره ملاک شناسایی و شناسنامه‌دار کردن آثار هنرمندان گمنام نیز گفت: در کشور ما همه ادعای همه چیز دارند. یعنی کارشناسان می‌گویند که آثار کلاسیک و مدرن را می‌شناسند و می‌توانند درباره آن اظهار نظر کنند. اما به نظرم این اصلا ممکن نیست. در غرب یک نفر تمام تمرکزش را روی یک موضوع کوچک می‌گذارد و بعد از سی سال درباره همان موضوع یک نظر می‌دهد که می‌توانید به آن اعتماد کنید.

معین نوتاش گفت: یکی از مسائل جالب در این زمینه این است که برخی از هنرمندان بزرگ ما ممکن است آثار اولیه خودشان را رد کنند و نپذیرند که متعلق به آنهاست. این اتفاق می‌افتد و پیدا کردن اصالت این تابلوها بسیار سخت است. برای همین روی بعضی از آنها به نتیجه قطعی می‌رسیم و روی برخی نه.

او گفت: مثلا یک تابلوی بسیار قدیمی از هنرمند گمنامی به نام گوهر بختیار داریم که کار بسیار عجیبی است. به عنوان تابلویی که در ۱۳۰۴ کشیده شده است در آن انتزاع بسیار زیادی می‌بینیم و نقاشی بسیار حرفه‌ای است. ما متوجه شدیم که او زن بسیار باسوادی بود و در آن سال‌ها به اروپا می‌رفت و آثار روز دنیا را می‌شناخت.

وی درباره نمونه جالب دیگری گفت: مثلا یک نقاش دیگر پیدا کردیم که بسیار منزوی بود و با کسی معاشرت نمی‌کرد. بنابراین شناخته شده نبود. او خیلی زود از دنیا رفت و از آنجایی که کارهایش پرتره خودش بود، همسرش که او را بسیار دوست داشت تلاش کرد تمام آثار او را از بین ببرد. به همین دلیل نام او در تاریخ هنر حذف شده است.

نوتاش گفت: هدف این بود که چنین هنرمندانی را بشناسانم. حقیقت این است که برخی هنرمندان مشهور امروز ممکن است که در جایگاه واقعی‌شان نباشند ولی به دلیل حضور در بازار هنر شناخته شده هستند.

او با بیان این موضوع که قصد دارد این نمایشگاه را سالی یک بار با آثار نقاشان ناشناس ادامه دهد توضیح داد: با مجموعه‌داران به مشکلات زیادی برخوردم. گاهی کارهای خوبی بین آثار آنها هست که تمایل به نمایشش ندارند. از طرفی یا باید تابلو را فقط برای نمایش به نمایشگاه بدهند و یا اگر قصد فروش دارند قیمت‌های منطقی روی آن بگذارند و نه نجومی.

این مجموعه‌دار توضیح داد: هدف این است که مردم تشویق شوند کارهای خوب را بدون توجه به نام هنرمند بخرند و این حقیقت در ذهن‌شان جا بیفتد که همه چیز در مارکت هنر نیست. ولی برخی از مجموعه‌داران می‌ترسند و یا پشیمان می‌شوند. برخی نیز از اول تمایلی به نمایش مجموعه خود ندارند.

معین نوتاش در پایان گفت: استقبال از نمایشگاه بسیار خوب بود. مردم کارها را دوست داشتند. ۲۲ اثر نقاشی و ۱۲ مجسمه ارائه کردم که از این میان فقط یکی باقی ماند و همه فروش رفتند.

گفتنی است، نمایشگاه نقاشی "بدون عنوان"  تا 22 مرداد در گالری کاما برپاست و علاقمندان برای حضور در این نمایشگاه می‌توانند به آدرس خیابان پاسداران، گلستان دهم پلاک 44 طبقه دوم مراجعه کنند.